مشرق - ماه ربيع الاول سومين ماه از ماههاي قمري و از ماه هاي فرخنده براي شيعيان است. حادثه مهم و تاريخي ليله المبيت ، هجرت حضرت محمد صلي الله عليه و آله از مکه به مدينه، ولادت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم و امام جعفر صادق عليه السلام، ازدواج حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم با حضرت خديجه عليهاسلام، آغاز امامت امام مهدي عليه السلام، عيدالزهرا و هلاکت يزيد بن معاويه از جمله حوادث فرخنده اين ماه است.
همچنين غزوه بني نضير در سال 4 قمري، صلح امام حسن مجتبي عليه السلام با معاويه در سال 41 قمري، ، شهادت حضرت امام حسن عسگري عليه السلام در سال 260 قمري، واقعه احراق مکه در هنگام جنگ يزيد با عبدالله بن زبير در سال 64 قمري، حادثه صاحب زنج و قتل سيصد هزار نفر از مردم بصره به دست موفق عباسي در سال 258 از ديگر حوادث مهم ماه ربيع الاول است.

علت نامگذارى ماه ربيع الاول

ربيع به معنى بهار از ماده رَبع است. علت اينکه به اين ماه ربيع گفته مى شود اين است که در فصل بهار گياهان تر و تازه اند و نامگذارى اين ماه در فصل بهار رخ داده است.

 
تقويم و روزشمار ماه ربيع الاول

اول ربيع الاول :
-هجرت رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم - نخستين سال هجرت
-ليلة المبيت و نزول آيه (وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ، وَ اللّهُ رَئوُفٌ بِالْعِباد) در شأن امام على بن ابيطالب عليه السلام- سال اوّل هجرى قمرى.
-آغاز قيام توابين در کوفه به رهبري سليمان بن صرد خزاعي 65 قمري.
- شهادت امام حسن عسکري عليه السلام به روايت شيخ طوسي و کفعمي 260 قمري.
-سريه عبيدة بن حارث - سال دوّم هجرى قمرى
-نامه معاويه به امام على بن ابى طالب عليه السلام- سال 36 هجرى قمرى
-کشته شدن مسوّر بن مخرمه در خانه خدا - سال 64 هجرى قمرى
-ماموريت موفق عباسى براى نبرد با صاحب الزّنج - سال 258 هجرى قمرى

دوم ربيع الاول:
-وفات عالم جليل القدر سيد محمد باقر شفتي 1260 هجري قمري.

سوم ربيع الاول:
-وفات محمد بن احمد بن موسى مبرقع در قم - سال315 هجرى قمرى
-يورش حصين بن نمير به مکه به دستور يزيد و آتش زدن کعبه 64 قمري.
-رحلت آيت الله آقا محمد کبير مدفون در قبرستان شيخان قم 1288 قمري .

چهارم ربيع الاول:
-وفات محدث بزرگ شيخ يوسف بحراني صاحب اثر گرانسنگ الحدائق الناضره 1186 قمري.
-خروج حضرت رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم از غار ثور به سمت مدينه سال اول قمري.

پنجم ربيع الاول:
-وفات حضرت سکينه بنت الحسين عليه السلام - سال 117 هجرى قمرى
-زيارت قبر مطهر پيامبر اعظم توسط حضرت فاطمه سلام الله عليها.
-وفات حاج شيخ مهدي واعظ خراساني 1370 قمري.

ششم ربيع الاول:
-ولادت جلال الدين محمد رومي بلخي مشهور به مولوي 640 قمري.

هفتم ربيع الاول:
-شهادت مظلومانه حضرت محسن فرزند اميرالمومنين علي عليهما السلام 11 قمري.

هشتم ربيع الاول:
-شهادت امام حسن عسکرى عليه السلام - سال 260 هجرى قمرى.
-وفات عالم جليل القدر شيخ حسين بن عبدالصمد عاملي پدر شيخ بهايي 984 قمري.

نهم ربيع الاول:
-آغاز امامت حضرت ولي عصر ارواحنا فداه 260 قمري.
-هلاکت هشام بن عبدالملک - سال 125هجرى قمرى.
-آغاز بناي مسجد گوهرشاد به فرمان گوهرشاد بيگم (همسر سلطان شاهرخ ميرزا و جانشين امير تيمور گورکاني) 812 قمري.

دهم ربيع الاول:
-رحلت عبدالمطّلب، جدّ بزرگوار پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم - سال هشتم عام الفيل
-ازدواج حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم با خديجه کبرى سلام الله عليها- سال 25 عام الفيل.
-درگذشت مالک بن انس پيشواي مذهب مالکي 179 قمري.

يازدهم ربيع الاول:
-وفات آيت الله سيد حسن صدر 1354 قمري.

دوازدهم ربيع الاول:
-ميلاد مسعود پيامبر اعظم صلي الله عليه و آله و سلم به روايت اهل سنت
-آغاز هفته وحدت .
-ورود رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم به مدينه سال اول هجري.
-ولادت عالم جليل سيد علي مولف رياض المسائل 1161 قمري.
-قيام مختار در کوفه - سال 66 هجرى قمرى
-درگذشت احمدبن حنبل پيشواى حنبليان - سال 241 هجرى قمرى

سيزدهم ربيع الاول:
-وفات آيت الله بهاءالديني 1418 قمري.

چهاردهم ربيع الاول:
-هلاکت هادى عباسى.
-هلاکت يزيدبن معاويه 64 قمري.
-رحلت حاج آقا حسين طباطبايي قمي رهبر قيام عليه کشف حجاب رضاخاني در مشهد 1366 قمري.
-خلافت هارون الرّشيد - سال 170 هجرى قمرى.
-وفات آيت الله کوهستاني مازندراني 1391 قمري.

پانزدهم ربيع الاول:
-سريه حمزة بن عبدالمطلب عليهما السلام- سال دوّم هجرى
-هلاکت يزيد بن معاويه - سال 64 هجرى قمرى
-خلافت معاويه دوّم اموى - سال 64 هجرى قمرى
-وفات ابو محمد سليمان بن مهران کوفي مشهور به أعمش کوفى - سال 148 هجرى قمرى
-وفات احمد بن مقتدر ، معروف به الرّاضى باللّه ( بيستمين خليفه عباسى) سال 329 قمرى

شانزدهم ربيع الاول:
-وفات آيت الله سيد حسين قمي 1366 قمري .
-وفات آيت الله فاضل توني بشروي مولف وافيه 1071 قمري.
-وفات آيت الله حاج ميرزا احمد مدرس يزدي 1391 قمري.
-وفات آيت الله سيد روح الله خاتمي نماينده امام و امام جمعه يزد 1409 قمري.

هفدهم ربيع الاول:
-ميلاد مسعود پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم - اوّل عام الفيل
-زادروز فرخنده امام جعفر صادق عليه السلام - سال 83 هجرى قمرى

هجدهم ربيع الاول:
-وفات ميرزا تقي‌خان فراهاني مشهور به امير کبير ابرمرد تاريخ ايران - صادر کننده فرمان قتل سيدعلي محمد باب و موسس مدرسه دارُالفُنون 1268 قمري .
-وفات آيت الله سيد محمد طباطبايي عاملي صاحب مدارک الاحکام 1009 قمري.

نوزدهم ربيع الاول:
-وفات آيت الله ذبيح الله محلاتي صاحب رياحين الشريعه

بيستم ربيع الاول:
-حکومت وليد بن يزيد اموى - سال 125 قمرى
-خلافت متّقى عباسى - سال 329 هجرى قمرى.

بيست و يکم ربيع الاول:
-وفات آيت الله ملامحمدباقر واعظ تهراني صاحب خصائص فاطميه 1313 قمري.

بيست و دوم ربيع الاول :
-غزوه بنى نضير - سال چهارم هجرى‏قمرى
-بيرون راندن يهوديان از مدينه و بخشيدن فدک به حضرت صديقه طاهره سلام الله عليها توسط پيامبر اعظم

بيست و سوم ربيع الاول :
-تشريف فرمايي حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها به شهر قم 210 قمري .
-وفات آيت الله ميرزا جواد آقا تهراني 1410 قمري.

بيست و چهارم ربيع الاول :
-وفات هنرمند خوشنويس علي بن هلال بغدادي مشهور به ابن بواب کاتب نفيس ترين قرآن موجود در کتابخانه چستربيتي ايرلند 413 قمري.

بيست و پنجم ربيع الاول :
-غزوه دومة الجندل - سال پنجم هجرى قمرى
-صلح امام حسن مجتبى عليه السلام- سال 41 هجرى قمرى
-وفات عالم بزرگ سيد مرتضي علم الهدي 436 قمري.
-شهادت سعيدبن جبير به دست حجاج

بيست و ششم ربيع الاول :
-صلح امام حسن عليه السلام با معاويه 41 قمري.

بيست و هفتم ربيع الاول :
-وفات آيت الله سيد محسن حکيم 1390 قمري.

بيست و هشتم ربيع الاول :
-انقراض سلسله ساساني 31 قمري .

بيست و نهم ربيع الاول :
-حرکت اميرالمومنين علي عليه السلام براي جنگ جمل 36 هجري.
-تاسيس دارالتقريب بين المذاهب الاسلاميه در قاهره 1366 قمري.
-وفات آيت الله حاج حسين شاهرودي 1410 قمري.

اعمال مشترک اول هر ماه

1ـ دعا

در زمان ديدن هلال خواندن دعاى هلال وارد شده است و أقلش آن است که سه مرتبه بگويد اللّهُ اَکْبَر و سه مرتبه لا إلهَ الَّا الْلّه و سپس بگويد: اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى أذْهَبَ شَهْرَ کَذا وَ جاءَ بِشَهْرِ کَذا.

بهترين دعاى زمان رؤيت هلال دعاى 43 «صحيفه سجاديه» است.

2ـ قرآن

خواندن هفت مرتبه سوره «حمد».

3ـ روزه

از امورى که بر آن تأکيد شده، سه روز روزه گرفتن در هر ماه است. مرحوم «علامه مجلسى در «زادالمعاد» مى گويد: مطابق مشهور، اين سه روز، پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اول از دهه وسط ماه است.

4ـ نماز

شب اول ماه: دو رکعت نماز بجا آورد، به اين نحو که: در هر رکعت پس از سوره «حمد» سوره «انعام» را بخواند سپس از خداوند متعال بخواهد که او را از هر ترسى و هر دردى ايمن گرداند.

روز اول ماه: خواندن نماز اول ماه که آن دو رکعت است، در رکعت اول بعد از «حمد» سى مرتبه سوره «توحيد» و در رکعت دوم بعد از «حمد» سى مرتبه سوره «قدر» بخواند و بعد از نماز صدقه اى در راه خدا بدهد، هر کس چنين کند سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منابع:

حوادث الايام، وقايع الايام، مفاتيح نوين

هداية الانام الي وقايع الايام، محدث قمي، ص 70

مفاتيح الجنان، ص 534